Tập sách Tiếng Việt - Văn Việt - Người Việt tập hợp một số bài vở được đăng rải rác trên báo chí từ 1982 đến 2001 của Giáo sư Cao Xuân Hạo được chia thành ba phần:
- Tiếng Việt
- Văn Việt
- Người Việt và văn hóa Việt
Tập sách phản ánh những ý kiến của ông về một số vấn đề liên quan đến ngôn ngữ, văn học và văn hóa của dân tộc. Là một nhà Việt ngữ học lão thành, đương nhiên trung tâm chú ý của ông là những vấn đề của tiếng Việt, nhưng ngoài ra ông cũng quan tâm đến những vấn đề có liên quan xa gần với ngôn ngữ như văn học và văn hóa.
Những ý kiến mà Ông phát biểu trên báo chí thường có một nét đặc trưng: nó rất ít khi trung hòa, cho nên thường gây nên trong lòng người đọc một phản ứng hoặc rất tích cực, hoặc rất tiêu cực. Người thì tán thưởng, người thì phản đối, chứ không mấy ai bình thản bỏ qua.
Sở dĩ như vậy chắc cũng vì bài vở của ông rất ít khi xuôi theo cái dòng chảy quen thuộc của số đông, những ý kiến được công luận tán đồng. Khá nhiều lời lẽ của ông nghe có phần chướng tai, tuy không bao giờ thô lỗ.
...Hầu hết những văn bản được sưu tập trong cuốn sách này đều là những bài báo không có tính chất chuyên môn, không đòi hỏi một vốn tri thức gì chuyên biệt. Tác giả không có tham vọng trình bày những luận cứ thực sự khoa học. Những bạn đọc nào thấy cần tìm hiểu những luận cứ như vậy có thể tìm đọc những xuất bản phẩm như Tiếng Việt - Sơ thảo ngữ pháp chức năng; Tiếng Việt - Mấy vấn đề ngữ âm, ngữ pháp, ngữ nghĩa, Âm vị học và Tuyến tính hay các tạp chí chuyên ngành như Ngôn ngữ (Viện Ngôn ngữ học), Ngôn ngữ & Đời sống
(Hội Ngôn ngữ học Việt Nam)
Trích dẫn sách Tiếng Việt - Văn Việt - Người Việt
"...Không! Linh hồn tiếng Việt không hề mất. Cái ý vị vô song của ca dao, tục ngữ, của những câu Kiều, những câu ngâm của người chinh phụ vẫn còn sống mãnh liệt trong tiếng nói hằng ngày của dân ta...
Nếu giờ học tiếng Việt bị học sinh và giáo viên của ta coi như một buổi cỏ-vê tẻ nhạt, hoàn toàn vô bổ và thậm chí đáng ghê sợ, thì đó tuyệt nhiên không phải vì họ không còn yêu tiếng Việt, không còn cảm nhận được cái đẹp của tiếng Việt nữa, mà vì người ta bắt họ dạy và học một thứ “tiếng Việt” chẳng ra Tây, chẳng ra ta, chỉ còn cái tên là tiếng Việt, không hề truyền đạt và hấp thụ lấy được một phần ngàn cái linh hồn bất diệt của nó."
CAO XUÂN HẠO