Trường học hạnh phúc, suốt 30 năm trong nghề giáo, đó là nỗi trăn trở, là mục tiêu mà thầy Hòa hướng đến từ những ngày đầu xây trường. Lý do nào khiến một người thầy giáo đầu những năm 90 đã có ước mơ lớn lao đến vậy? Ngày tấm bé, thầy thấm thía những điều mà một cậu học trò được khích lệ, sợ hãi, mong muốn. Lớn dần lên trong giai đoạn đất nước còn rối ren, những ước mơ của thầy phải dừng lại vì lựa chọn đi bộ đội, chọn cống hiến sức trẻ cho hòa bình của Tổ quốc. Nhưng thầy vẫn nung nấu ước mơ như ngọn lửa âm ỉ cháy, để rồi khi trở về từ chiến trường, khi đã ngoài 30, thầy ôn và thi đỗ đại học.
Quãng đời từ khi còn nhỏ, đi bộ đội đến lúc bước vào lĩnh vực giáo dục, thầy gặp khó khăn nhiều vì xuất thân, vì những nghi ngại không đáng có mà bất kỳ ai trong chúng ta hẳn cũng từng gặp phải. Nhưng “sống với tinh thần học tập, phát triển thì ở đâu mình cũng thích nghi được”, thầy đã khiến mọi người từ từ chấp nhận, quý mến rồi đến nể phục. Thầy dựa trên những trải nghiệm của bản thân để sáng lập nên ngôi trường mơ ước, một ngôi trường không có cái roi nào cả, một nhà trường phải tiến bộ về cả chỉ số hạnh phúc lẫn điểm số của mỗi học trò.
Cuốn sách "Hồi Ký Người Thầy Xây Trường Hạnh Phúc" kể lại cuộc đời với những khó khăn cùng những thành công bằng giọng điệu nhẹ nhàng của một người từng trải. Đau buồn hay giận dữ, hạnh phúc hay hân hoan, tất cả các cảm xúc không còn quá mãnh liệt, nhường chỗ cho những bài học mà thầy đã đúc rút được trong cuộc đời, trong quá trình lập nghiệp, xây nên ước mơ. Và tận đến lúc này, khi đã gần 80 tuổi, thầy vẫn không nghĩ mình đã già và cần nghỉ ngơi, được làm việc, được cống hiến là niềm hạnh phúc mà thầy vẫn mong mỏi được tận hưởng từng ngày.
Một số đoạn trích hay trong sách
Chương I
"Đối với người Việt mình, ngày sinh thì cha mẹ, anh em ruột rà có thể không nhớ được, nhưng ngày mất thì không bao giờ quên, cho dù là bao nhiêu năm đi nữa.
tôi vẫn ngậm ngùi cho nỗi vất vả của người dân mình, cái thời còn khó khăn, khoa học chưa phát triển, việc gì cũng phải vắt sức để làm.
Tình yêu, tình thương mà anh chị dành cho tôi, tôi ngẫm, giống như tình cảm cha mẹ dành cho con cái: vô điều kiện và bao dung.
Mẹ khiến tôi không bao giờ ngừng thán phục.
Tình cảm gia đình ấm áp năm đó là cái nôi nuôi dưỡng tâm hồn tôi,…"
Chương II:
"Ngày đó, lớp học nào cũng treo một cái bao roi mây.
Tôi luôn khao khát một ngôi trường không có cái roi nào cả.
Đối với một đứa trẻ thì sự khích lệ đúng lúc là phần thưởng tốt đẹp nhất chứ không hẳn là đồ chơi, quà vặt, bánh kẹo.
… quy định sinh ra phải dựa trên cơ sở tôn trọng con người.
Phải có giáo dục lao động và chỉ có giáo dục lao động mới tạo ra một người công dân thật sự có tâm hồn, có trách nhiệm,…
Rủi ro trên ghế nhà trường chỉ là những chướng ngại nhỏ,…
Tôi thấy hạnh phúc lắm khi mình may mắn được tới gần như thế với con người vĩ đại nhường ấy của đất nước.
Nếu không có ước mơ thì con người sẽ sống tầm thường lắm,…
Học tập mà xa rời đời sống thì sẽ khiến cho người học như thể đang đi trên mây,…"
Chương III:
"Mẹ là một người có rất nhiều ảnh hưởng tới tôi, từ ngày xưa cho đến mãi sau này vẫn thế."
Chương IV:
"Sống với tinh thần học tập, phát triển thì ở đâu mình cũng thích nghi được.
Con người mà, lúc khí thế hào hứng thì quên hết tất cả. Nhưng khi đứng trước sự chia ly, trước thách thức, trước sinh ly tử biệt thì bắt đầu suy nghĩ về thân phận mình."
Chương V:
"… những ngày tháng tuy vất vả nhưng yêu thương, gắn bó với nhau.”
… gặp “ông ba mươi” đã trở thành nỗi ám ảnh của bộ đội vùng Quế Sơn, Phước Sơn…
Trong chiến tranh có rất nhiều người nằm xuống, hy sinh vì nhiều lý do…
“Tư tưởng không thông thì đeo bi đông cũng nặng.”
… đất của ta, trời của ta, núi rừng trùng điệp của ta."
Chương VI:
"Tự truy bài nhau, tự trình bày, tự làm thầy giảng bài cho bạn chính là cách học tích cực và hiệu quả nhất.
“Xởi lởi trời cho, so đo trời rút lại”, và “Tiền ra ngoài cửa, tiền đã có chửa”.
Lúc làm hàng, không cần ai cho, chỉ cần ai mua hàng cho mình thì người đó đã thành ân nhân rồi.
Tôi khiêm tốn nhưng cũng rất gia giáo, nề nếp như ở nhà chứ không tùy tiện bao giờ.
… nếu là hòn đá mang trong mình ngọc quý, cũng sẽ được người ta trân trọng nâng lên đặt ở vị trí xứng đáng.”
Chương VII:
"… phải làm gì liên quan đến nghề mà vẫn cứu được mình, giúp đỡ cho các đồng nghiệp.
Điều quan trọng là vẫn còn trường.
… phải có trách nhiệm với những phụ huynh đang lựa chọn đồng hành cùng chúng tôi.
… nếu cùng đồng thuận, thì tiếp tục đồng hành. Còn không, mỗi người sẽ đi con đường riêng.
Nghĩ đến phát triển, trường đông học sinh, bề thế, vui vẻ trong lòng lại được khích lệ.
… miễn là có chí, có gan thì mọi việc sẽ được giải tỏa."
Chương VIII:
"Trên đời giúp người, không mong người trả ơn nhưng có hậu đấy.
Bất kỳ mục tiêu nào, tôi cũng luôn xác định mình phải làm chủ…
Một cách tình cờ, cả hai chủ nhân ban đầu của mỗi khu đất, đều yên tâm khi giao đất cho tôi."
Chương IX:
"… bất kỳ công việc gì, nếu đầu óc thông suốt, tự nguyện, hứng thú thì người ta luôn sẵn sàng hết mình và đạt kết quả tích cực.
Phải làm sao cho các thầy cô giáo có thêm hiểu biết về Tâm lý học,…
… cái uy ở đây là “quyền lực mềm” – còn lớn hơn cả kỷ luật thép – kỷ luật có từ sự tôn trọng, thấu hiểu và sẵn sàng thay đổi.
Tôi không nghĩ mình đã già và thực sự không có nhu cầu nghỉ ngơi.
Nếu quyết tâm và tiến bước đi lên, đường đi sẽ dần rõ nét và ở cuối đường hầm ánh sáng sẽ bừng lên, ánh sáng của những thành công. Tôi tin, những thế hệ học sinh của trường Nguyễn Bỉnh Khiêm sẽ luôn cất cánh bay cao, bay xa…"