Tiểu thuyết viết về cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại của dân tộc
Đất nước ta đã trải qua nhiều cuộc chiến tranh bảo vệ dân tộc vĩ đại. Vượt lên những đau khổ do chia cắt, mất mát, vượt lên khói bom và đạn lửa, là sự hy sinh cao cả của những người trực tiếp lên chiến trường, cầm súng chiến đấu và cả những người ở lại hậu phương.
Trăng lên là một ví dụ về sự trở lại của đề tài truyền thống trên văn đàn. Cuốn tiểu thuyết được đặt trong bối cảnh một vùng quê chịu sự chia cắt bởi hai cuộc chiến. Sau cuộc kháng chiến chống Pháp thành công, giành lại hòa bình, vùng quê ấy lại âm thầm chịu đựng đau thương bởi sự chia cắt giữa đôi bờ Nam - Bắc.
Hai tuyến nhân vật song song trong cuốn tiểu thuyết là hình ảnh người lính giải phóng, không quản ngại hy sinh tuổi trẻ và hạnh phúc riêng trên chiến trường cùng với sự hy sinh thầm lặng của những người ở lại hậu phương. Cuốn sách mang đến cái nhìn đa diện về cuộc sống, về sự xoay vần thiện ác và cả những bất công trong xã hội. Thế nhưng những con người sống trong nghịch cảnh vẫn không ngừng chiến đấu và hy vọng vào ngày mai, chờ đợi vầng trăng lên lại tròn đầy, hy vọng vào một đất nước được hòa bình và thống nhất.
Nhận xét
"Bằng toàn bộ tình cảm, lý trí của một người đọc có ít nhiều kinh nghiệm trường văn trận bút, tôi muốn chia sẻ với độc giả ngày nay vốn thông minh nhưng khó tính hơn xưa: Tiểu thuyết Trăng lên là một cuốn sách đáng đọc, quý vị sẽ không hối tiếc khi dành thời gian để thưởng thức." - Nhà phê bình văn học Bùi Việt Thắng