Truyện kể về những thiếu niên tuổi mười ba, mười bốn trong đội trinh sát tại thành Huế vào thời kì kháng chiến chống quân Pháp xâm lược. Xoay quanh cuộc sống, hoàn cảnh, quá trình tham gia quân ngũ, cuộc chiến đấu và hi sinh của các nhân vật tiêu biểu như Mừng, Lượm, Quỳnh sơn ca... cùng gần ba mươi nhân vật khác nhau, tác phẩm như là cả một phần tuổi thơ Việt Nam thấm đượm cảm xúc, đầy khâm phục và tự hào.
Đúng như nhà văn hóa Nguyễn Khắc Viện đánh giá: “... Sách dày mà người đọc không bao giờ muốn ngừng lại, bị lôi cuốn vì những nhân vật ngây thơ có, khôn ranh có, anh hùng có, vì những sự việc khi thì li kì, khi thì hài hước, khi thì gây xúc động đến ứa nước mắt.. Tôi chỉ mong làm sao cho tất cả các em thiếu nhi Việt Nam được đọc sách này.”
“Tôi đọc Tuổi thơ dữ dội vào năm đầu thập kỉ 1960, từ những trang tư liệu của Phùng Quán. Suốt nghìn trang sách, khắc sâu vào lòng tôi hai chữ Trung Hiếu. Một nỗi đau xé lòng khi ta đọc đến lời trăng trối của Mừng, nhân vật trong truyện, trước lúc em đi vào cõi vĩnh hằng: Anh đừng nghi em là Việt gian nữa, anh hí…” - Nhà văn Văn Linh
“Hãy đọc để nhớ lại, để tự hào, và để cầu nguyện cho những Tuổi Thơ sắp ra đời.” - Nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường