Từ "văn hiến" vốn đã xuất hiện từ lâu, nhưng vì nhiều lý do, văn hiến dần dần được đồng nhất với văn hóa. Thực ra, ngoài các giá trị văn hóa, văn hiến còn được thể hiện ở những con người tiêu biểu nhất - những bậc hiền tài. Sự xuất hiện của hiền tài gắn với những giá trị văn hóa của dân tộc, nhưng hiền tài không phải là kết quả tự nhiên của văn hóa. Ngay từ thế kỷ XV, trong bài ký ghi tên tiến sĩ khoa Quý Mùi (1463) có ghi: "Kẻ sĩ may mắn được ghi tên trên bia đá này nên phải làm cho danh đúng với thực, rèn giũa phẩm hạnh, yên phận với minh, gắng sức giữ lấy cái tâm đối với nền văn hiến"; có nghĩa là: trên nền tảng những giá trị văn hóa của dân tộc, các bậc hiền tài chính là những người phải luôn đi đầu trong phấn đấu, tu dưỡng để cái danh đúng với cái thực, luôn giữ phẩm hạnh cao đẹp.
Trong lịch sử hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước, ở bất cứ thời đại nào, dù ít dù nhiều dân tộc ta đều xuất hiện các bậc hiền tài. Tất cả đều có chung một khát vọng: tận trung với nước, tận hiếu với dân, kiên quyết giữ vững bờ cõi thiêng liêng của đất nước. Đó là những người có đủ sức mạnh vượt lên trên những suy nghĩ, ham muốn nhỏ bé vì lợi ích riêng tư để vươn tới những hành vi cao đẹp. Trong các triều đại phong kiến, đặc biệt là những thời kỳ thịnh trị, bên cạnh các vị vua anh minh, còn xuất hiện nhiều bậc quan lại thanh liêm, chính trực, xứng đáng là những tấm gương sáng để người đời noi theo.
Từ sau Cách mạng tháng 8/1945, với sự xuất hiện của lãnh tụ Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản, vận hội phát triển của đất nước đã bước sang một thời kỳ mới. Hồ Chí Minh đã sớm khẳng định: "Văn hóa soi đường cho quốc dân đi". Người đã đề ra chiến dịch diệt giặc dốt, mở các lớp bình dân học vụ, phát động phong trào xây dựng đời sống mới với các tiêu chí cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. Người viết thư yêu cầu chính quyền các địa phương phát hiện và tiến cử những người có tài, đức ra phục vụ đất nước. Nói nhân sĩ là chiến sĩ thực chất là sự gắn kết hữu cơ giữa các trí thức trên mọi lĩnh vực, gắn kết chặt chẽ giữa chuyên môn với tư tưởng và đạo đức cách mạng. Sự gắn kết đó sẽ tạo ra những bậc hiền tài ở thời đại chúng ta.
Một dân tộc có bề dày văn hóa như dân tộc ta, một đất nước sớm có kỷ cương phép nước như đất nước ta, một dân tộc vốn đã sản sinh ra nhiều bậc hiền tài, có nhiều danh nhân văn hóa, có nhiều hào kiệt được trong nước và thế giới tôn vinh, đó là một dân tộc văn hiến. Truyền thống văn hiến đó là giá đỡ tinh thần vô cùng quý báu để dân tộc bước vào tương lai, sánh vai với các cường quốc năm châu. Đến nay, Việt Nam có sáu nhân vật lịch sử được UNESCO vinh danh là danh nhân văn hóa - đó là Nguyễn Trãi, Hồ Chí Minh, Nguyễn Du, Chu Văn An, Hồ Xuân Hương và Nguyễn Đình Chiểu.
Để bạn đọc có cái nhìn tổng quát về những vì sao sáng đó trên bầu trời Việt, chúng tôi trân trọng giới thiệu cuốn CÁC DANH NHÂN VĂN HÓA VIỆT NAM ĐƯỢC UNESCO VINH DANH. Về kết cấu, cuốn sách gồm sáu phần, tương ứng với các nhân vật được tôn vinh. Các nhân vật được xếp theo thứ tự thời gian được vinh danh.
Khi biên soạn sách, mặc dù chúng tôi đã cố gắng bao quát những thông tin có được, song do khả năng có hạn, nên hắn còn nhiều thiếu sót, rất mong được sự lượng thứ của bạn đọc.
NGƯỜI BIÊN SOẠN